Home » Blog » Płaskie połączenia masy i wyrównawcze
BLOG HELUKABEL POLSKA
Wiarygodne źródło informacji o kablach i branży elektrycznej
Płaskie połączenia masy i wyrównawcze
04.05.2020
Wraz z ciągłym wzrostem ilości elektronicznych urządzeń elektrycznych i elementów nieliniowych w przemyśle oraz w obszarze komercyjnym i mieszkalnym narasta problem zjawisk pasożytniczych wynikających z oddziaływania wyższych harmonicznych prądu i napięcia.
Można powiedzieć, że w wielu obiektach tradycyjne pojęcia związane z dobrą praktyka techniczną, czy też inżynierską straciły na wartości. Do najbardziej „bolesnych” (w praktyce i przenośni) w tej kwestii należą:
• Przewód neutralny (N) nie powinien być traktowany jako bezpieczny w sensie akceptowalnego napięcia dotykowego. Wynika to z faktu, iż często płyną przez niego znaczące prądy, nawet w obwodach trójfazowych, a w konsekwencji pojawia się w nim napięcie o wartości niebezpiecznej. • Przewód uziemiający (PE) przenosi niekiedy znaczne prądy pasożytnicze w sytuacji normalnej, bezawaryjnej pracy układu. W nim również coraz częściej spotykamy napięcia niebezpieczne.
Wszystkie wspomniane powyżej fakty i zjawiska wymagają zmiany podejścia do prowadzenia pomiarów ochrony przed porażeniem, stosowania środków ochrony podstawowej i dodatkowej oraz dostosowanie się do faktu, iż przebiegi elektryczne coraz częściej mają wysokie częstotliwości. Nawet prądy i napięcia stałe zawierają znaczące pulsacje o wyższych częstotliwościach lub nawet są w praktyce ciągami prostokątnych impulsów wyższych częstotliwości o zmiennym współczynniku wypełnienia, które dopiero po poddaniu filtracji można uważać w przybliżeniu za stałe w czasie. Zjawiska będące wynikiem wyższych częstotliwości napięcia i prądu muszą być brane pod uwagę w systemach elektrycznych z dwóch zasadniczych powodów:
• ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym • kompatybilności elektromagnetycznej urządzeń elektrycznych.
Na szczęście środki służące do redukcji skutków w obu powyższych obszarach są podobne. Jednym z głównych środków ochrony są we współczesnych systemach nieliniowych (obarczonych wyższymi harmonicznymi) są skuteczne połączenia masy i wyrównawcze. Skuteczność w tym przypadku zapewniona jest przede wszystkim za pomocą trzech parametrów:
• właściwego rozmieszczenia połączeń, • właściwej ich długości oraz przekroju (rezystancja), • właściwego ich kształtu (samego połączenia oraz styku z elementami łączonymi – indukcyjność).
Wiedza o wadze powyższych parametrów jest znana od dość dawna. Producenci przekształtników i/lub ich wyposażenia dodatkowego od dawna zwracali uwagę na fakt, iż połączenia wyrównawcze powinny być realizowane płaskimi wstęgami plecionymi, a nie przewodami o przekroju okrągłym. Powinny też być jak najkrótsze. Świadczą o tym liczne zapisy i szkice w instrukcjach obsługi urządzeń. W większości były one wykonywane z myślą o kompatybilności elektromagnetycznej,
Rysunek 1. Sposoby łączenia litych koryt kablowych (wg. PN-EN 60204-1). Rysunek 2. Sposoby realizacji połączeń wyrównawczych przy przejściu izolacyjnych barier pożarowych (wg. PN-EN 60204-1); A – niezgodne; B – zalecane. Rysunek 3. Połączenia drzwi szaf sterownic i rozdzielnic.
lecz obecnie skala zjawisk tak wzrosła, że znaczący stał się też aspekt bezpieczeństwa porażeniowego. Wiedza dotycząca ochrony przed porażeniem dla prądu stałego i przemiennego o częstotliwości 50 Hz stała się już niewystarczająca dla skutecznej ochrony porażeniowej. Obecnie uwaga środowiska inżynierskiego na te zjawiska została dodatkowo zwrócona przez nowe wydanie normy PN-EN 60204-1:2018-12 „Bezpieczeństwo maszyn. Wyposażenie elektryczne maszyn. Część 1: Wymagania ogólne.”
Norma ta poprzez powołania w innych dokumentach ma duże znaczenia również dla rozdzielnic i instalacji, to znaczy znacznie szersze niż przy budowie maszyn i ich zespołów (linii technologicznych). W dodatku H normy omówiono szereg aspektów podnoszonych powyżej, oraz pokazano wiele przykładów współczesnych dobrych praktyk. Poniżej na rysunkach 1., 2. pokazano zalecenia normy, na rysunku 3. zalecenie producenta systemu rozdzielczego, a na rysunku 4. przykłady wysokiej jakości produktów, pozwalających budować urządzenia i instalacje spełniające wymagania.
Rysunek 4. Przykłady prawidłowych dławic silnikowych i taśm połączeniowych minimalizujących impedancje przejścia dla wyższych harmonicznych, tak dobrze jak dla prądu stałego i przemiennego 50 Hz
Autor artykułu mgr inż. Marek Trajdos ( Konsultant ds. technicznych HELUKABEL Polska)
